Wat is positief opvoeden?
Positief opvoeden betekent dat je als ouder je kind op een warme en liefdevolle manier begeleidt. Het doel is om op deze manieren de ouder-kindrelatie te versterken:
● Positief op elkaar reageren
● Duidelijke grenzen stellen
● Gewenst gedrag aanmoedigen
Hierdoor ontwikkelt je kind sociale, emotionele en gedragsvaardigheden, terwijl je tegelijkertijd probleemgedrag vermindert of voorkomt. Grenzen stellen past dus zeker ook bij positief opvoeden, zolang het gebeurt met een positieve insteek.
Belonen, straffen en hechting
Het idee van positief opvoeden is wetenschappelijk onderbouwd. Zo schreef gedragspsycholoog Skinner in 1953 al dat je gewenst gedrag kan versterken door te belonen. En dat je ongewenst gedrag vermindert door te straffen.
Inmiddels denken we daar net iets anders over. Op korte termijn heeft deze aanpak effect, maar op de lange termijn een stuk minder. Het gedrag van een kind verandert pas echt als hij of zij van binnenuit gemotiveerd is om iets wel of niet te doen. Dan hangt het gedrag dus niet af van een beloning of straf, maar doet het kind het vanuit zichzelf.
Daarnaast benadrukte Bowlby met zijn hechtingstheorie in 1969 dat een veilige relatie tussen ouder en kind heel belangrijk is voor een gezonde ontwikkeling. Positief opvoeden zorgt voor hechting door voorspelbaarheid, inleving in de ander en hoe je op elkaar reageert.
Wat is de Triple P-methode?
Positief opvoeden werkt volgens de Triple P-methode. Dat staat voor Positief Pedagogisch Programma. De Australische klinisch psycholoog Matthew Sanders heeft deze methode ontwikkeld. Dit zijn de belangrijkste uitgangspunten:
● Als ouder bepaal je zelf welke normen en waarden in jouw gezin belangrijk zijn
● De Triple P-methode geeft je handvatten om die normen en waarden te bereiken
● Op eenvoudige manieren zorg je dat je kind gewenst gedrag laat zien
Kort samengevat krijg je een gereedschapskist die vol zit met ideeën en strategieën voor positief opvoeden. Hieruit kies je wat je nodig hebt en hoe je het gebruikt voor jouw gezin. Je bepaalt dus zelf hoe je het vormgeeft, waardoor positief opvoeden er voor iedereen anders uitziet. De Triple P-methode heeft 5 basisprincipes. Hieronder lees je daar meer over.
5 tips voor positief opvoeden
De 5 basisprincipes van de Triple P-methode vertalen we hieronder naar 5 praktische tips voor positief opvoeden. Onthoud hierbij dat elk kind uniek is en zich op het eigen tempo ontwikkelt. Kijk dus goed wat bij je kind en bij jou als ouder past. Niets moet.
1. Creëer een veilige en uitdagende omgeving
Op een plek waar je kind zich lichamelijk en emotioneel veilig voelt, kan het op een fijne manier ontdekken, leren en spelen. Dat geeft uitdaging en voorkomt verveling. Daardoor is de kans op ongewenst gedrag kleiner. Ook zorgt een veilig ingericht huis ervoor dat je minder hoeft te verbieden. Denk bijvoorbeeld aan traphekjes installeren en voorwerpen die geen speelgoed zijn buiten het bereik van je kind leggen. Heb daarnaast voldoende aandacht voor je kind, zodat het zich emotioneel veilig voelt. Zo ontstaat een omgeving waarin je kind zich verder kan ontwikkelen.
2. Ondersteun je kind op een positieve manier
Focus op het positieve in plaats van het negatieve en moedig gewenst gedrag aan. Zoals al eerder aangegeven, is het beter om dat niet met een beloning als cadeaus of stickers te doen. Dat geeft vooral een effect op de korte termijn. Het zorgt meestal niet voor ander gedrag op de lange termijn.
Door complimenten te geven en positieve aandacht en betrokkenheid te tonen, motiveer je je kind om nieuwe dingen te leren. Ook vergroot je hiermee het zelfvertrouwen. Zeg bijvoorbeeld ‘wat fijn dat je zelf je blokken hebt opgeruimd’. En wil je kind iets vragen of vertellen? Stop dan waar je mee bezig bent en neem even de tijd. Zelfs als het maar een paar minuutjes is, heeft dit al een positief effect.
3. Ga voor aansprekende discipline
Dit kan je doen om discipline te stimuleren:
● Stel duidelijke regels en grenzen
● Geef heldere instructies aan je kind
● Reageer consequent op ongewenst gedrag
● Focus op gewenst gedrag aanleren in plaats van alleen verkeerd gedrag te bestraffen
Lees meer over grenzen stellen in onze blog: grenzen stellen aan je kind: 9 tips en voorbeelden bij ongewenst gedrag.
4. Schep haalbare verwachtingen
Zowel je kind als jij maken af en toe fouten. Dat gebeurt vaak niet met opzet. Niemand is nu eenmaal perfect en je kind ontwikkelt zich op het eigen tempo. Houd daarom rekening met zijn of haar leeftijd, het karakter en de ontwikkelingsfase. Daarop bepaal je je verwachtingen, zoals groei in kleine stappen op basis van wat je kind al kan of weet.
5. Zorg goed voor jezelf als ouder
Een goede balans is heel belangrijk. Daar hoort genoeg tijd voor jezelf bij. Als jij je als ouder goed voelt, heb je meer energie voor je kind. En pas als je goed voor jezelf zorgt, kan je voor een ander zorgen. Je eigen ontspanning heeft dus uiteindelijk ook een positief effect op je kind. Met andere woorden: plan genoeg me-time in.
De do’s en don’ts op een rij
Hoe pak je positief opvoeden nu precies aan? Met de do’s en don’ts hieronder kom je een heel eind. Wees je er hier ook van bewust dat dit maar één visie op opvoeden is. Haal er vooral uit wat voor jouw gezin fijn werkt.
De do’s van positief opvoeden
- Positieve aandacht geven. Richt je op wat er goed gaat en moedig dit gedrag aan op een positieve en opbouwende manier. Dat kan je doen door volledige aandacht voor je kind te hebben, dingen samen te doen en je waardering uit te spreken.
- Consequent zijn. Zorg voor duidelijke regels en houd eraan vast, zodat je steeds hetzelfde reageert op hetzelfde gedrag.
- Aanmoedigen wat al goed gaat. Met een knuffel, een extra verhaaltje of een compliment laat je blijken dat je kind goed bezig is.
- Zelfstandigheid stimuleren. Geef je kind de ruimte om eigen keuzes te maken, natuurlijk wel binnen veilige grenzen.
- Aanleren om problemen op te lossen. Denk samen na over oplossingen bij ruzies of problemen. En omarm de ideeën waar je kind mee komt; dat is vaak iets verrassends.
De don’ts van positief opvoeden
- Straffen. Dit heeft een negatief effect op de ontwikkeling en het gedrag van je kind. Het kan zelfs voor angst zorgen, waardoor het zich minder (emotioneel) veilig voelt. Als je hier meer over wilt weten, luister dan onze podcast: straffen en belonen, waarom zou je?
- Gewenst gedrag negeren. Geef juist aan dat het gedrag van je kind goed is en dat je dit graag wilt zien.
- Te strenge regels of grenzen stellen. Geef je kind de ruimte om te ontdekken en te oefenen. Als iets niet mag of kan, leg dan uit waarom. Daar leert je kind van. Hij of zij begrijpt dan wat je verwacht en kan makkelijker aan die verwachtingen voldoen.
- Te hoge of ongepaste verwachtingen hebben. Stem echt af op je kind, kijk wat het kan en speel daarop in. Dat betekent soms dat je je eigen verwachtingen aan moet passen.
- Overbeschermend zijn. Kinderen leren van fouten en tegenslagen. Het is dus niet nodig om die voor ze weg te nemen. Sterker nog: je kind leert meer door ervaring dan als je alleen vertelt dat iets gevaarlijk of niet veilig is.
Positief opvoeden bij CompaNanny
Op onze kinderopvang benaderen we kinderen positief. Onze Pedagogisch Medewerkers geven bijvoorbeeld geen beloningen in de vorm van stickers of kleine cadeautjes. Wat we dan wel doen? Kinderen een mooi compliment geven en gewenst gedrag benoemen. Bijvoorbeeld ‘ik zie dat je netjes je schoenen hebt opgeruimd’. Dat helpt niet alleen bij het gedrag, maar geeft ook een boost aan het zelfvertrouwen en de ontwikkeling.
Sta je hier ook achter en wil je je kind een positieve tijd geven bij CompaNanny?
