Wat is matrescentie?
Matrescentie is de transitiefase waarin je van vrouw naar moeder gaat. Het is een verandering van je identiteit. Je kan het vergelijken met de puberteit en adolescentie. Waar het daarbij om volwassen worden gaat, is dat bij matrescentie moeder worden.
Karianne: “Veel aspecten spelen hier een rol in, bijvoorbeeld je relatie, vriendschappen en werk. De matrescentie is universeel: iedereen die moeder wordt, gaat er doorheen. Maar het is altijd een eigen ervaring. Elke moeder maakt het op een andere manier mee.”
Wat is het verschil tussen matrescentie en postpartum?
Het verschil tussen matrescentie en postpartum zit ‘m in de periode waar het over gaat. Postpartum begint na de bevalling en duurt ongeveer 3 tot 6 maanden. “Dit is een intense tijd waarin de transformatie naar het moederschap naar boven komt. Het lichamelijke herstel na de bevalling, emotionele uitdagingen en relationele veranderingen horen hier bijvoorbeeld bij,” legt Karianne uit.
De matrescentie begint al bij de kinderwens, vooral als die bewust en groot is, en duurt 2 tot 3 jaar na de bevalling. Postpartum is dus een onderdeel van de matrescentie. “Meestal ligt hier het zwaartepunt, omdat het de omslagperiode is naar het moeder zijn.
Zie ook de tabel voor de verschillen.
Matrescentie vs. postpartum:
| Matrescentie | Postpartum | |
|
Start |
De kinderwens | Na de bevalling |
|
Duur |
Ongeveer 3 tot 5+ jaar | 3 tot 6 maanden |
|
Definitie |
Volledige transitie van vrouw naar moeder |
Omslagperiode naar moederschap, zwaartepunt van de matrescentie |
De 6 fases van de matrescentie
Welke fases heeft de matrescentie nog meer, naast postpartum? Volgens Karianne kan je de overgang naar het moederschap indelen in 6 mijlpalen:
1. Zwanger worden
Een positieve zwangerschapstest is de eerste mijlpaal. Daarna komen andere mijlpalen, zoals het doorkomen van de eerste 3 maanden en de 20 wekenecho.
2. De bevalling
Hierbij gaat het vooral om de ervaring. Was het positief of negatief? Hoe is er met jou als vrouw omgegaan? Voelde je je serieus genomen in je behoeften en kreeg je de zorg die je verwachte?
3. Postpartum
Dit zijn dus de eerste maanden na de bevalling. In deze fase maak je alle veranderingen naar het moederschap het hevigst mee.
4. Vanaf 3 maanden na de bevalling
In deze periode ga je vaak weer aan het werk. Veel moeders voelen dat hun interesses veranderd zijn en andere prioriteiten hebben dan voor de zwangerschap.
5. Vanaf 1 jaar na de bevalling
In deze periode valt de nieuwe situatie langzaam op z’n plek. Voor veel moeders is dit een mooi moment om terug te kijken op wat er allemaal is gebeurd en veranderd.
6. Vanaf 2 jaar na de bevalling
Rond deze tijd wordt je moederidentiteit stabieler en voel je je er meer thuis in. Het verloop van deze fase hangt af van je eerdere ervaringen. Misschien heb je door slaaptekort nu bijvoorbeeld pas tijd voor reflectie.
Deze fases verlopen voor iedereen anders, benadrukt Karianne. “Heb je bijvoorbeeld een bevallingstrauma of een postpartumdepressie? Dan ben je in de eerste jaren van het moederschap vooral veel bezig met je herstel. Je hebt dan pas later ruimte voor de ontwikkeling van je identiteit als moeder. Dat is heel normaal.”
Wil je hier meer over weten? Lees ons artikel over de mooie en uitdagende kanten van de matrescentie, inclusief 5 tips om ermee om te gaan.
Welke veranderingen horen bij de matrescentie?
“Daar kan ik wel een boek over schrijven,” lacht Karianne. Er gebeurt namelijk veel tegelijk tijdens de matrescentie. De belangrijkste biologische, psychologische, sociale en relationele veranderingen vind je hieronder op een rij.
Biologische veranderingen
- Opschoning van het brein
Je hersenen houden tijdens de zwangerschap een grote schoonmaak, waarbij alle cellen (de grijze stof) die niet meer nuttig zijn, worden opgeruimd. Na de bevalling nemen de verbindingscellen (de witte stof) juist enorm toe. - Groter inlevingsvermogen
Een voorbeeld van die nieuwe verbindingscellen is het inlevingsdeel van je brein. Dat legt meer verbindingen met andere hersendelen. Daardoor kan je je goed inleven in je baby en snap je beter wat hij of zij nodig heeft. Dat is belangrijk om goed voor je baby te kunnen zorgen. - Scherpere zintuigen
Je lichaam stemt je zintuigen scherper af. Je bent een stuk alerter, waarbij geen geluidje of geurtje je ontgaat. De functie daarvan is dat je het sneller doorhebt als er gevaar is. Zo kan je je kind beter beschermen. - Meer angst
Het angstcentrum legt meer verbindingen met andere delen van het brein. Dat is de reden dat 90% van de moeders na de zwangerschap meer angsten ervaart, zoals ‘Ademt mijn baby nog wel? Even checken onder het neusje.’
Psychologische veranderingen
- Anders omgaan met spanning en emoties
Voordat je een kind hebt, ga je op een bepaalde manier om met je emoties. Je sport bijvoorbeeld of spreekt met vriendinnen af om je hoofd leeg te maken. Met een baby is dit praktisch lastiger en moet je hier nieuwe manieren voor vinden. - Andere aanpak dan je eigen jeugd
Heb je zelf minder fijne ervaringen gehad als kind? Dan wil je het nu vast anders doen met je eigen baby. Hoe dat ‘anders doen’ er in de praktijk uitziet, ga je tijdens de matrescentie uitvinden. Het kan natuurlijk ook zijn dat je bepaalde opvoedkenmerken van je ouders juist wil overnemen. Ook hier kun je als moeder bewust mee bezig zijn. - Eigen patronen worden groter
Als je moeder wordt, komen je eigen patronen bloot te liggen. Ben je bijvoorbeeld perfectionistisch, dan zie je dat terug in het moederschap. En als je jezelf vaak wegcijfert, dan ga je sneller over je grenzen zodra je kindje er is. Door je hier bewust van te zijn, kun je proberen een gezonde balans te vinden in deze patronen.
Sociale veranderingen
- Andere prioriteiten in je werk
De matrescentie brengt je dichter bij waar je voor staat. Wat vind je belangrijk en wat wil je aan je kind doorgeven? Dat speelt ook mee in je werk. Denk bijvoorbeeld aan meer thuis zijn bij je gezin, betekenisvoller werk doen en andere interesses hebben.
Bekijk ook onze 8 tips voor een fijne terugkeer op je werk na je zwangerschapsverlof. - Vriendschappen veranderen
Hoe vriendschappen veranderen, hangt af van de samenstelling van je vriendengroep. Moeder zijn is een grote levensvulling, wat ervoor zorgt dat je het er vaak over hebt. Daarnaast kan de invulling van afspraken met vrienden veranderen. Waar je voorheen misschien ging borrelen op vrijdagavond, spelen jullie nu op zondagmiddag met zijn allen in de speeltuin. Ook kan het zijn dat je minder afspreekt dan voorheen.
Relationele veranderingen
-
Van partners naar ouders
Waar het leven eerst om jullie als koppel draaide, is er nu een derde persoon bij. Je gaat van alleen partners naar ook ouders, waarbij je relatie mee verandert. Zo worden jullie afhankelijker van elkaar, omdat er altijd iemand voor het kind moet zijn. Daarnaast kan deze gedeelde zorg en verantwoordelijkheid voor je kindje jullie nog dichter bij elkaar brengen. -
Seksuele veranderingen
Tijdens de matrescentie verandert de seksualiteit, van de kinderwens tot de zwangerschap tot na de bevalling. Zo mag je vanaf 6 weken na de bevalling weer vrijen, maar veel vrouwen zijn hier dan nog niet aan toe. Dat is heel normaal.
Ben je benieuwd hoe je goed omgaat met al deze veranderingen? Gebruik deze 5 praktische tips van Karianne.
Over Karianne van Vliet
Karianne van Vliet is GZ-psycholoog en gespecialiseerd in de levensfase van de matrescentie. Ook heeft ze een eigen praktijk gericht op (aanstaande) ouders in de basis-GGZ. Als je meer wilt weten over matrescentie, ga dan naar haar website Matrescence Psychologie of volg haar op Instagram.
Groei en ontwikkeling van kinderen én moeders
Op onze kinderopvang geven we kinderen alle ruimte om zich te ontwikkelen. En ook voor jou als moeder staan we klaar bij CompaNanny. Onze Pedagogisch Medewerkers helpen je graag met tips en adviezen, want je hoeft het niet alleen te doen. Zo heb je de ruimte om te groeien in je identiteit als moeder. Bekijk ons kenniscentrum voor meer tips van onze experts.
