Mediaopvoeding bij baby's en peuters

Beeldschermtijd en mediagebruik onder kinderen zijn populaire thema’s in onze digitaliserende samenleving. Het zijn onderwerpen waar veel opvoedvragen over zijn. Sterker nog, hier worden meer vragen over gesteld dan over slapen en voeding. Daarom nemen we je mee in wat onderzoek hier over zegt en zetten we een aantal tips op een rijtje. Het is ook de moeite waard om het samen eens te hebben over de mediaopvoeding van je kind. Op die manier kun je jouw kind vanaf het eerste moment goed begeleiden in het gebruik van digitale media!

Ook positieve effecten van mediagebruik
Door het snel gegroeide aanbod en veelvuldige gebruik van digitale media onder volwassenen én kinderen, is hier veel onderzoek naar gedaan. Er zijn studies over cijfers; hoe vaak en hoe lang kijken kinderen naar een scherm? Maar de afgelopen jaren zijn er ook steeds meer studies bijgekomen over de consequenties van beeldschermgebruik op de ontwikkeling van kinderen. Iets waar veel ouders nieuwsgierig naar zijn. Er zijn enkele onderzoeken die hebben aangetoond dat veel schermtijd een negatief effect heeft op de ontwikkeling, maar er zijn ook onderzoeken die geen significant effectlaten zien. Daarnaast hebben andere onderzoeken aangetoond dat kleine kinderen logisch redeneren en cognitieve vaardigheden kunnen leren van video’s. Ook is uit onderzoek gebleken dat het gebruik van een touchscreen door kleine kinderen gerelateerd is aan de fijne motorische ontwikkeling, zoals blokken stapelen of een potlood vasthouden.

2,5 uur schermtijd per dag
Jonge kinderen (0-6 jaar) kijken gemiddeld 1 uur en 3 kwartier per dag naar een beeldscherm. Sinds de coronacrisis is dit nog meer geworden, gemiddeld 2,5 uur per dag. Door de gekke situatie en het vaker thuis zijn dit jaar, zijn ouders minder streng geworden. In Nederland vraagt 80% van alle ouders zich af hoeveel schermtijd gezond is voor hun kind. Misschien jij ook wel. En evenveel ouders vragen zich af hoe ze kunnen zorgen voor een alternatief voor het mediagebruik van hun kind. Tegelijkertijd is 84% ook blij dat ze hun kind soms even kunnen bezighouden met behulp van een beeldscherm. Aan de ene kant brengt mediagebruik rust voor het gezin, maar aan de andere kant zouden de meeste ouders liever willen dat hun kind andere dingen doet dan naar een beeldscherm kijken. Veel ouders worstelen dan ook met een goede balans.

Dé gezonde schermtijd
Wat precies een gezonde maximum tijd is voor beeldschermgebruik, is lastig te bepalen. De ene arts zegt maximaal 10 minuten en de andere maximaal een uur. Er wordt hierover dus nog geen officieel advies gegeven. Gezinnen en kinderen verschillen namelijk nou eenmaal ook. Het is dus belangrijk dat je als ouder zelf inschat wat goed is voor jouw kind. Een richtlijn hierbij kan zijn om te letten op wanneer je kind zich niet meer concentreert op het scherm, dan is het tijd voor een andere activiteit.

Zo vind je een goede balans
Wanneer je moeite hebt met het bepalen wat gezond mediagebruik is voor je kind, is dat heel normaal. Je bent niet de enige en in deze moderne maatschappij zijn er overal beeldschermen te vinden, wat het niet makkelijker maakt om een goede balans te vinden. Onthoud dat het niet in één keer hoeft te lukken om je kind te laten minderen als je dat wilt. Probeer het stap voor stap. En misschien word je verder geholpen door de volgende tips:

• Wees het goede voorbeeld – De tijd die jij als ouder zelf besteedt achter een scherm, hangt samen met de schermtijd van je kind. Kinderen kijken jouw gedrag af en spelen na. En door naar papa en mama te kijken leren ze wat normaal is. Zorg daarom dat je je eigen schermtijd beperkt. Zo ben je een goed voorbeeldfiguur en creëer je direct actief meer quality time met je kind. Wees je verder ook bewust van jouw reacties op iets waar jullie samen naar kijken of doen. Als jij erg teleurgesteld bent over het niet succesvol afronden van een spelletje, of met schok reageert op een video, zal je kind dit overnemen.
• Zorg voor afwisseling – Probeer je kind te allen tijde te stimuleren om te bewegen in plaats van achter een scherm te hangen. Beweging is essentieel voor een gezonde lichamelijke ontwikkeling van je kind. Zet daarom liever een klimdriehoek op de kamer dan je kind een eigen tablet te geven.
  Ook kun je ervoor zorgen dat schermtijd niet de hoofdactiviteit is, maar één van de activiteiten die jullie thuis doen. Ga bijvoorbeeld op andere momenten samen bellenblazen of naar buiten, laat je kind zelfstandig spelen, lezen of dansen, laat hem of haar liedjes zingen met behulp van een kinder-afspeellijst of zet een luisterboek op!
• Maak afspraken – Door het maken van afspraken is het voor iedereen duidelijk wat wel en niet gewenst is en voorkom je lastige momenten, waarbij je je kind bijvoorbeeld weg haalt van het scherm. Maak niet alleen afspraken over hoe lang je kind met bepaalde digitale media bezig mag zijn, maar ook op welke momenten én welke video’s/spelletjes jij geschikt vindt.
  Ook bij kleine kinderen die nog niet zelf kunnen praten, is het belangrijk om duidelijk te zijn. Ze begrijpen meer dan je denkt, wees daarom duidelijk over de situatie. Help je kind zich daarnaast ook voor te bereiden op het beëindigen van de activiteit. Kleine kinderen hebben nog geen besef van tijd, waarschuw daarom bijvoorbeeld vijf minuten van tevoren en drie minuten later nog eens.
• Doe het samen – Ten eerste kun je op deze manier in de gaten houden wat je kind doet online en eventueel ongewenst mediagebruik voorkomen. Daarnaast is het voor de ontwikkeling van je kind goed wanneer je reageert op wat er gebeurt en praat over wat jullie zien. Stel bijvoorbeeld vragen, benoem (nieuwe) woorden of wijs je kind op iets in een video wat deze nog niet opgemerkt had. Doe een dansje als dat in de video ook gedaan wordt of maak een associatie naar de echte wereld, “In onze tuin staat ook een boom, kijk maar!”.
• Kies bewust – Media met veel kleur, beweging en geluid is extra aantrekkelijk, toch zijn niet alle video’s of spelletjes even geschikt. Let niet op een eventueel label als ‘educatief’, voor jonge kinderen is alles nog leerzaam en van ‘echte’ educatie zoals op school is nog geen sprake. Besteed daarentegen wel aandacht aan of de media aansluiten op de interesses en ontwikkelingsfase van je kind. Zorg dat jouw kind aspecten herkent en kan associëren met zijn of haar eigen, dagelijkse leven. Biedt daarnaast herhaling. Vooral jonge kinderen vinden herhaling fijn, hier leren ze van.

Bij CompaNanny maken kinderen geen gebruik van tablets, maar besteden we aandacht aan verschillende activiteiten die aansluiten bij de behoeften van ieder kind.

Lees meer over spel & activiteiten